Ex Libris

Dat de Nederlanden niet grossierden in internationaal bekende componisten, betekent niet dat er geen hoogwaardige muziek te horen was in de republiek. In onze handelsnatie vonden de de mooiste muziekstukken hun weg naar de muziekliefhebbers, tussen de prenten, schilderijen en de specerijen. En deze, in stemboekjes uitgegeven, muziek gaf de Nederlander kennis van al het moois wat er in het buitenland werd gecomponeerd. 

De vraag rijst dan welke muziek er precies gebruikt werd! Uit de 17de eeuw hebben is er een aantal veilingcatalogi bekend van muziekboeken uit nalatenschappen, bijvoorbeeld die van de Leidse componist Cornelis Schuyt, van de Amsterdamse musicus Anthony Pannekoeck, van de schrijver van het Thysius-luitboek Adriaan Smout en van Constantijn Huygens. Ook staan er muziekboeken in catalogi van boekhandelaren als Loth de Haes en Hendrik Laurentius en van de Leidse drukker Van Raphelingen, die geassocieerd was met Plantijn in Antwerpen. 

En wat blijkt: de Nederlanders hadden smaak. Madrigalen van Marenzio, Motetten van Palestrina, Air de Cour van Guedron, Missen van Josquin Deprez en zelfs de late werken van Monteverdi. Dat wat toonaangevend was in de rest van europa kwam terecht in de boekenkasten van de liefhebbers. Het geeft een blauwdruk van de smaak van de elite die genoeg geld had om dit soort kostbare boeken aan te schaffen

Buitenlanders die de Nederlanden bezochten maakten in brieven en reisverslagen uitvoerig melding van het musiceren in de huiskamers van de gegoede burgers. Veelal gebeurde dit gemengd instrumentaal en vocaal. Maar als er voldoende zangers bij elkaar waren, werden die polyfone stukken – zowel geestelijke als wereldlijke – ook louter vocaal doorgenomen.

Met vijf zangers duikt Nico van der Meel in de krochten van de muziekbibliotheken. Al schatgravend komen de mooiste parels aan het licht, bekend en onbekend. Zingen in het Nederlands speelt, zoals u van ons gewend bent, een grote rol.