Rederijker aan het woord

Matthijs de Castelein (ca.1485-1550) moet een veelzijdig man zijn geweest. Hij was priester en notaris, maar zijn hart lag bij de rederijkerij. Hij schopte het tot factor van twee rederijkerskamers: Pax vobis in Oudenaarde en De Kersauwe in Pamele (tegenwoordig een stadsdeel van Oudenaarde, maar destijds nog een zelfstandige stad). Hoewel zijn productie als dichter gigantisch moet zijn geweest, is er maar bitter weinig van zijn werk overgeleverd.

De Gentse drukker Manilius deed ruim 20 jaar na Casteleins dood veel moeite om diens liederen te verzamelen en in druk uit te geven. Hij reisde stad en land af om ze op te tekenen, inclusief de door Castelein zelf gemaakte melodieën. Bijzonder is dat de liederen vrijwel allemaal een unieke vorm hebben. Dit komt door Casteleins werkwijze. Naar eigen zeggen schreef hij eerst één strofe met een vaak gecompliceerde, rederijkerswaardige vorm. Vervolgens maakte hij daar een melodie op en paste de verdere strofen op deze melodie. Castelein verwijst zelf naar zijn “liedekin boucskin”, maar dat was kennelijk ten tijde van Manilius’ activiteiten al verloren.

Castelein mag dan geestelijke zijn geweest, in zijn liederen wordt de liefde vaker bezongen dan het geloof. Uit het feit dat hij samen met zijn huishoudster een zoon Abraham had, mogen we afleiden dat hij de liefde ook persoonlijk gekend heeft. In zijn liederen komen allerlei facetten van de liefde aan bod. Er is minnepijn, er is troost, er is onmogelijke liefde, er is bedrog, er is venijn en er is onverbloemde erotiek. Opvallend is hoe tijdloos de emoties zijn die Castelein verwoordt.

Nico van der Meel deed jarenlang studie naar de Diversche Liedekins van Matthijs de Castelein. Het resultaat hiervan is te horen in het Festival Oude Muziek 2021. Geestdriftig en levendig als altijd zal emeritus hoogleraar Frank Willaert, specialist in middeleeuwse minneliederen, ter afwisseling gedichten voordragen uit Casteleins hoofdwerk, De Conste van Rhetorijcken.

Programma:

Een keuze uit de Diversche Liedekins van Matthijs de Castelein
(o.a. Als ik se zye – Ic danck’ u Venus op dit pas –
Ghepeys, ghepeys vol van envyen – Helas, helas, ic mach wel duchten –
Ick vrijdd’ een vraukin al soo fijn – Waer zydi lief, waer meugdy zijn?)

gearrangeerd door Camerata Trajectina,
gelardeerd met meerstemmige muziek
en met gedichten, voorgedragen door Frank Willaert.

Camerata Trajectina:
Wendy Roobol, sopraan
Nico van der Meel, tenor
Berend Eijkhout, bariton
Saskia Coolen, blokfluit en viola da gamba
Constance Allanic, harp en viola da gamba
Cassandra Luckhardt, viola da gamba
Arjen Verhage, luit

m.m.v. Frank Willaert, voordracht